MNISZEK TO NIE MLECZ
Mniszek swoją nazwę, zawdzięcza swojemu obliczu. Po zdmuchnięciu dojrzałych owoców wraz z puchem: główka opasana zeschniętymi listkami przypomina miniaturową ogoloną głowę mnicha. Roślina uwielbiana i niezapomniana nie tylko przez jej szerokie zastosowanie: niejeden z nas doskonale pamiętamy z dzieciństwa charakterystyczne przybrudzenia jego mleczkiem, i ubolewania mamy nad zniszczonym przez jego brązowawy odcień niejednego ubrania każdego przedszkolaka. Ze względu na białe mleczko, które wydobywa się z korzeni, liści i szypuł kwiatowych, często bywa nazywany błędnie mleczem. Każdego znawcę roślin przyprawia to o palpitacje serca, ponieważ w systematyce roślin istnieje całkiem odrębna grupa roślin o nazwie mlecz Sonchus. Mlecze są oficjalnie roślinami trującymi. Rośliny są co prawda do siebie podobne, aczkolwiek łatwo je rozróżnić. U mniszka z jednego miejsca, blisko podłoża, wyrasta kilka łodyżek, na każdej tylko jeden kwiat. Natomiast u mlecza polnego łodyga jest tylko jedna i gruba, do góry rozgałęzia się. Na łodydze występuje po kilka lub kilkanaście kwiatów i kilka liści, liście mlecza są też dość mocno „owłosione” od spodu i jest on dużo wyższy.
CZAS NA KORZEŃ
Mimo iż za oknem zima, to doskonały czas na zbiór korzeni mniszka lekarskiego. Co prawda w literaturze przeczytamy, że zbiór korzeni najlepiej przeprowadzić jesienią lub wiosną: zima to równie doskonały czas do pozyskania tego surowca. Soczyste korzenie mniszka pospolitego są wspaniałym surowcem. Możemy je ususzyć, wykorzystać w kuchni jako przyprawę czy zrobić świeży życiodajny sok.
Mniszek jest byliną wieloletnią, w sprzyjających warunkach osiągającą wysokość nawet 50 cm. Możemy ją napotkać praktycznie wszędzie: w ogrodzie, na łące czy polach. Mięsista, liście długie, przy samej ziemi układające się w rozłożystą koronę. Kwiatostan dość spory, osiągający średnicę do 5 cm. Kwiaty codziennie otwierają się o świcie, łapiąc co najlepsze, by tuż po południu znów zasnąć. Po przekwitnieniu tworzą nasze ukochane dmuchawce. To niesamowite ale każdy, wraz ze swą lotką, posiada nawet do 150 nasion, umiejętnie rozsiewanych w okolicy za pomocą wiatru. Jako roślina lecznicza, jej surowcem jest każda jej część. Jako kwiat zbierane są tylko płatki, bez szypułek. Najbardziej wartościowym zbiorem - w przypadku ziela - jest zbiór młodej rośliny w maju. Korzenie zbieramy dopiero na jesień lub później. W przypadku suszenia korzeni, musimy to wykonać skrupulatnie: niedosuszona część rośliny po prostu zaczyna gnić.
Z KART HISTORII
Lwi ząb znanym był już w lecznictwie arabskim. W Azji szerokie zastosowanie miał w Indiach i Chinach, przede wszystkim jako pomoc przy złej przemianie materii. W Europie XVI wieku zalecali go m.in. tacy lekarze i botanicy jak Adam Lonitzer - zwany Lonicerusem- i włoski Pierandrea Matthioli. Jeden z najsłynniejszych polskich zielarzy, Marcin z Urzędowa w 1595 r. pisał o nim w Herbarzu Polskim: To ziele warząc z koprem włoskim a pić otwiera zamuloną wątrobę i żółtą niemoc spędza.
ZASTOSOWANIE
Tak jak pisał Marcin z Urzędowa, mniszek stosowany jest wewnętrznie przy zwiększeniu wydzielania żółci, jak i leczeniu schorzeń wątroby (również marskości), woreczka żółciowego, przy wspomaganiu przemiany materii, braku apetytu i niestrawności. Bardzo dobrze oczyszcza organizm. Maria Treben w swoich przepisach zalecała zjadanie 10 łodyżek młodego mniszka dziennie wiosną, kiedy roślina jest najbardziej bogata w związki czynne. Dobrze działa na choroby nerek, roślina silnie moczopędna i saluretyczna. Pomaga w pozbyciu się nadmiaru wody z organizmu, jest jednym z ziół przywracających prawidłowe funkcjonowanie układu limfatycznego. Obniża cukier we krwi, dzięki czemu jest używany jako lek przeciwcukrzycowy w początkowej fazie cukrzycy. Doskonale odbudowuje organizm po zniszczeniach antybiotykowych i toksycznych. Bogaty w inulinę korzeń ma właściwości prebiotyczne, czyli wpływa korzystnie na skład i rozwój mikroflory jelitowej. Badania potwierdziły, że regularne dostarczanie organizmowi inuliny powoduje wzrost ilości pozytywnych bakterii z rodzaju Bifidobacterium, Lactobacillus i Eubacteria oraz spadek liczby tych niekorzystnych z rodzaju Enterobacter oraz Clostridium. Ważne przy tym jest, aby jednocześnie z inuliną dostarczać też żywe kultury bakterii. Syrop uzyskiwany z kwiatów ma działanie napotne, idealnie nadaje się jako pierwsza pomoc przy przeziębieniu. Zewnętrznie sok ze świeżych liści używany jest do stopniowego pozbywania się brodawek, kurzajek i kłykciny (podobnie jak sok z glistnika jaskółczego ziela). Poza fitoterapią mniszek używany jest także w kuchni: w Niemczech, Szwajcarii, Francji i Włoszech młode liście używane są do sałatek i gotowane jak szpinak. W niemieckiej Saksonii i Bawarii prażony korzeń mniszka używany jest zamiennie jako kawa. Korzeń mniszka doskonale nadaje się jako tajny dodatek przy zupie pomidorowej.
KURACJA ODTRUWAJĄCA z KORZENIA MNISZKA I PIETRUSZKI
Poza ususzeniem korzeni, warto przeprowadzić kurację odtruwającą z korzeni mniszka i pietruszki tzw. „na świeżo” (kuracje możemy przeprowadzić bez dodatku pietruszki). Zebrane korzenie mniszka czyścimy delikatnie szczoteczką pod bieżącą wodą. Na 2 części korzenia mniszka przygotowujemy 1 część korzenia pietruszki. Następnie wszystkie korzenie przeciskamy przez sokowirówkę. Tak przygotowany sok najlepiej zażywać 3 razy dziennie po 1 łyżce stołowej (10 ml) w rozcieńczeniu z wodą przez okres około 2 tygodni. Ważne, by kurację stosować codziennie.
Kuracja ta wzmacnia, działa odtruwająco, zwiększa też odporność organizmu. Wzmaga wydzielanie moczu, dobrze wpływa na nerki, przyda się przy problemach z zatrzymywaniem wody w organizmie. Czyści krew, wątrobę, reguluje pracę trzustki. Kuracja ta jest szczególnie cenna dla osób wyniszczonych chorobami, problemami układu pokarmowego i u osób starszych.
PRZECIWWSKAZANIA
Roślina ta ma również swoje przeciwwskazania, m.in. niedrożność dróg żółciowych oraz jelit, ropniak pęcherzyka żółciowego, uczulenie na mniszka czy choroby nerek. Nie można go stosować również z niektórymi lekami chemicznymi.
Wszystkie podane receptury można stosować wyłącznie po konsultacji z lekarzem farmaceutą, naturoterapeutą bądź fitoterapeutą. Samodzielne stosowanie środków leczniczych może być niebezpieczne dla życia i zdrowia. Przygotowanie i zażywanie leków musi odbywać się pod ich kontrolą. Zanim będziesz chciała/chciał sobie pomóc, pamiętaj: dobra diagnostyka to podstawa dobrze dobranej terapii. Służy do tego specjalistyczny sprzęt medyczny i lekarze.
dla cz.info.pl Agata Zaskórska, foto Autorki
