{gallery}kirkut-1-id-3256{/gallery}
Cmentarz do 1939 roku oraz w latach 1945–1950 znajdował się pod opieką gminy żydowskiej. Podczas II wojny światowej cmentarz został częściowo zdewastowany, jednak przetrwał w relatywnie dobrym stanie do końca wojny. W 1943, podczas likwidacji „małego getta” na terenie nekropolii hitlerowcy przeprowadzali liczne egzekucje Żydów. Chowano tutaj także ciała Żydów pomordowanych w mieście.
Po 1950 cmentarz znalazł się wewnątrz terenów rozbudowywanej Huty Częstochowa (wstęp wymagał uzyskania przepustki), przez co dostęp do niego był utrudniony. Przyczyniło się to do ocalenia nekropolii, ale nie sprzyjało trosce o jej wygląd. Obecnie status prawny terenu cmentarza jest przedmiotem uzgodnień pomiędzy władzami Częstochowy oraz katowicką gminą żydowską.
Ostatniego oficjalnego pochówku dokonano na cmentarzu w 1970, lecz potajemne pogrzeby odbywały się jeszcze przez trzy lata. W 1984 odbudowano bramę i częściowo ogrodzono teren, a w 1988 dokonano inwentaryzacji nagrobków.
W sierpniu 2007 grupa chuliganów dokonała profanacji cmentarza, niszcząc liczne nagrobki, malując na nich antysemickie symbole oraz krzyże celtyckie. Niestety obecnie, cmentarz jest nie tylko zdewastowany, ale również niezabezpieczony, a przez to narażony na dalsze dewastacje.
Najstarszy nagrobek pochodzi z początku XIX w., a z polskim napisem z 1866 r. (Jakub Tannenbaum). Nagrobki zostały wykonane z piaskowca i kamienia wapiennego. Na niektórych nagrobkach zachowały się kolorowe polichromie - farby czerwone, czarne, żółte i złote. Inskrypcje wykonano w języku hebrajskim i polskim.
{gallery}kirkut-2-id-3256{/gallery}
Do ciekawszych nagrobków należy tumba z 1937 roku, w której pochowano nadrabina Nachuma Asza. Na czterech rogach jej wieka wyrzeźbione są orły, mogące być symbolicznymi strażnikami spokoju duszy. Prawdopodobnie jest to także nawiązanie do cytatu „Szybsi od orłów, potężniejsi od lwów” z II Księgi Samuela, mającego charakteryzować zmarłego. Warty uwagi jest ohel cadyka Izaaka Mayera Justmana z 1919 r., corocznie odwiedzany przez chasydów z całego świata.
cz.info.pl
Ohel – niewielki żydowski grobowiec murowany lub drewniany, posiadający najczęściej prosty kształt prostopadłościanu o dachu półkolistym lub dwuspadowym. Ohele wznosi się nad grobami wybitnych rabinów lub cadyków oraz ich męskich potomków. Miejsca pochówku nad którymi wzniesiono ohele bywają celem pielgrzymek chasydów.
Tumba (gr. tymbos – grób, nagrobek) – grobowiec w kształcie kamiennej skrzyni ozdobionej płaskorzeźbami.
Macewa (hebr.- macewa) – żydowska stela nagrobna, najczęściej w formie pionowo ustawionej, prostokątnej płyty kamiennej. Górną jej część wypełnia płaskorzeźba, dolną zaś inskrypcja. Płaskorzeźby mają znaczenie dekoracyjne i symboliczne – ich elementy przedstawiają różne cechy zmarłego. Niektóre z motywów przeznaczone są dla przedstawicieli określonych grup społeczności żydowskiej. Np. dla kapłana – złożone w geście modlitwy dłonie, dla lewity – dzbanek, dla uczonego – korona Tory lub księga, dla kobiety świecznik, dla potomków pokolenia Judy – lew.
